کبد(Liver) یک عضو بسیار پیچیده در بدن انسان است که بازسازی از توانایی های ذاتی آن است. این عضو منحصر به فرد، در حدود 500 عملکرد دارد که شامل فیلتر کردن سم خون، ذخیره انرژی، ساخت هورمون و پروتئین و تنظیم کلسترول و قند خون است. آسیب به کبد می‌تواند بر تمام بدن اثر بگذارد. یکی از آسیب‌ها در شروع ناتوانی کبد، مشکل بازسازی مناطق آسیب دیده است که کبد چرب‌الکلی یکی از بیماریهای ایجاد کننده این مشکل در کبد است.
آنچه در این مقاله از مجله ژن سبز می خوانید:
- انواع بیماری های کبدی ناشی از مصرف الکل
- کبد چرب‌الکلی
- نحوه اثر الکل بر کبد
- علائم ابتلا به کبد چرب الکلی
- مراحل بیماری کبد چرب‌الکلی
- درمان بیماری کبد چرب
- رژیم غذایی مخصوص بیماران مبتلا به کبد چرب‌الکلی
انواع بیماری های کبدی ناشی از مصرف الکل
سه نوع بیماری کبد وجود دارد که با مصرف الکل در ارتباط است:
- کبد چرب
- هپاتیت الکلی
- سیروز
آنچه در این مقاله می‌خوانید :
کبد چرب‌الکلی
کبد چرب‌الکلی، مخالف بیماری کبد چرب غیر الکلی، بعد از مصرف حاد الکل خوراکی به وجود می‌آید و از طریق استراحت برگشت‌پذیر است.
احتمال دچار شدن مردان به کبد چرب‌الکلی در مقایسه با زنان بیشتر است، چون مردان بیشتر از زنان الکل مصرف می‌کنند.
کبد چرب الکلی علت عمدهٔ بیماریهای کبدی مزمن است.
نحوه اثر الکل بر کبد:
کبد یک غده محسوب می‌شود. یکی از وظایف متعدد کبد رهاسازی بدن از سم و مواد مضر است. به‌علاوه، کبد در خود ویتامین، آهن و گلوکز ذخیره می‌کند.
وقتی قند خون بیفتد، قند ذخیره در کبد به قند قابل استفاده تبدیل می‌شود و درصورتیکه الکل زیاد مصرف شده‌باشد، کبد استالدئید تولید می‌کند.
استالدئید به عنوان یک توکسین (سم) سبب آسیب به سلول‌های کبدی می‌شود. از آنجائیکه الکل سبب بی‌آبی در بدن می‌شود، در نتیجه کبد به آب بیشتری برای مبارزه با سم وارد شده، نیاز پیدا می‌کند.
وقتی بدن کم آب شود، کبد مجبور است از منبع دیگری برای تأمین آب خود استفاده کند. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که در اثر مصرف زیاد الکل، کبد نتواند چربی اضافه را متابولیزه کند در نتیجه افزایش چربی سبب التهاب کبد، زخم و هپاتیت الکلی می‌شود.
نشانه‌های اولیه
احساس عمومی ناسلامتی در بدن شامل:
- درد در شکم
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- کاهش اشتها
علائم ابتلا به کبد چرب الکلی
- زردی، ظهور رنگ زرد در چشم یا پوست
- ادم، یا ورم در اعضای پایینی بدن
- تب و لرز
- خارش شدید پوست
- انحنای ناخن انگشتان
- کاهش قابل توجه وزن
- ضعف عمومی وتحلیل عضلانی
- وجود خون در استفراغ و مدفوع
- خونریزی و کبود شدن آسان بدن
- ایجاد حساسیت نسبت به الکل و دارو
علل ایجاد
کبد چرب‌الکلی در اثر مصرف بیش از حد الکل ایجاد می‌شود، و سبب آسیب دیدن کبد می‌شود. این آسیب در کبد منجر به ساخت چربی، التهاب، و زخم می‌شود، که می‌تواند کشنده نیز باشد.
خطر ابتلا
افرادی که آبجو و مشروب مصرف می‌کنند، درمقایسه با افرادی که سایر نوشیدنی‌های الکلی مثل شراب مصرف می‌کنند، در خطر بیشتری هستند.
همچنین این متابولیسم در زنان در مقایسه با مردان کندتر است و پیشرفت فیبروز، التهاب و جراحت کبد در اثر مصرف الکل در زنان بیشتر از مردان است.
تحقیقات نشان می‌دهد که زنان حتی در مصرف مقدار مساوی الکل در مقایسه با مردان، نسبت به اثرات منفی الکل حساس‌ترند.
زنان با مصرف الکل بالا و اضافه‌وزن شانس بیشتری برای دچار شدن به بیماری کبدی مزمن دارند.
هپاتیت c ریسک کبد چرب‌الکلی را بالا می‌برد همچنین هپاتیت c ریسک سرطان کبد را نیز افزایش می‌دهد. البته ژنتیک نیز می‌تواند بر احتمال ابتلا به این بیماری اثر بگذارد.
اگر فردی در ژن‌های آنزیم‌های متابولیسم الکل مانند ADH، ALDH و CYP4502E1 نقص پیدا کند شانس بیشتری برای ابتلا به کبد چرب الکلی دارد.
مراحل بیماری کبد چرب‌الکلی
بیماری کبد چرب‌الکلی چهار مرحله عمده دارد، شامل:
1- تجمع اسید چرب در کبد
مصرف بیش از اندازه الکل سبب تجمع اسید چرب در کبد می‌شود. گاهی اوقات مصرف زیاد پس از یک دوره کوتاه، حتی کمتر از یک هفته می‌تواند سبب کبد چرب شود که در حالت نرمال بدون علائم است.
2- هپاتیت الکلی
مصرف مداوم الکل می‌تواند سبب پیشرفت بیماری به سمت التهاب شود. این عارضه پس از سال‌ها مصرف بی‌رویه الکل یا در بعضی افراد پس از چند مدت مصرف سنگین الکل اتفاق می‌افتد. هپاتیت یک اصطلاح کلی برای التهاب و ورم کبد به هر دلیلی است. قطع مصرف الکل حتی پس از یک دوره، معمولاً به برگشت کبد به حالت عادی و رفع هپاتیت کمک می‌کند.
3- فیبروز
در فیبروز پروتئین خاصی در کبد ساخته می‌شود که شامل کلاژن است. این عمل به عنوان یک مشخصه در بیماریهای کبدی شناخته می‌شود. فیبروز در مراحل اولیه برگشت پذیر است. ادامهٔ فیبروز کبد را به سمت التهاب و سرطان هدایت می‌کند.
4- سیروز
سیروز زمانی اتفاق می‌افتد که کبد به مدت طولانی ملتهب باشد و کبد را به سمت زخم و از کار افتادن هدایت کند. این عمل تهدیدکنندهٔ زندگی است. آسیب سیروز برگشت‌ناپذیر است.
البته ادامهٔ ترک الکل می‌تواند به برگشت عملکرد کبد کمک کند، اما آسیب شدید و دایمی سیروز سبب می‌شود که بیمار برای ادامهٔ حیات به پیوند کبد نیاز پیدا کند.
روش پیشگیری
برای پیشگیری از بیماری کبد چرب و شرایطی که در پی مصرف الکل ایجاد می‌شود به مردم توصیه می‌شود از دستورالعمل جهانی مصرف الکل استفاده کنند.
درمان کبد چرب‌الکلی
1. اولین قدم برای مبارزه با این بیماری حذف الکل از رژیم غذایی است.
2. تغییر سبک زندگی
3. کم کردن وزن و ترک سیگار، مصرف سیگار و اضافه وزن به عنوان عواملی شناخته شده‌اند که در بدتر شدن کبد چرب‌الکلی نقش دارند.
4. دریافت روزانه مولتی‌ویتامین
5. رژیم‌درمانی
رژیم غذایی مخصوص بیماران مبتلا به کبد چرب‌الکلی
1. مقادیر زیادی سبزی و میوه
2. گیاهان دارای فیبر بالا مثل حبوبات و غلات کامل
3. استفاده از مقدار کم شکر، نمک، چربی ترانس، کربوهیدرات تصفیه شده و چربی اشباع
4. حذف الکل از رژیم غذایی
5. داروها
- کورتیکواستروئید یا پنتوکسی‌فیلین (ممکن است برای افرادی که وضعیت حاد دارند و تازه به بیمارستان منتقل شده‌اند به منظور کاهش التهاب داده شود)
- پروبیوتیک و آنتی‌بیوتیک
- درمان با سلول‌های بنیادی
- داروهایی با هدف کاهش التهاب
6. پیوند کبد
- پیوند کبد مخصوص افرادی است که با شکستگی کبد، عملکرد کبدشان متوقف شده است.
شکستگی کبد ممکن است مرحله آخر بیماری باشد که پیوند کبد تنها راه برای بقاء بیمار است. ترک الکل به مدت 6 ماه و معاینهٔ سایر ارگان‌ها به منظور تحمل شرایط عمل مورد بررسی قرار می‌گیرد. پیوند کبد یک عمل پیچیده است که به در دسترس بودن اهدا کننده بستگی دارد. به منظور جلوگیری از عفونت و سرطان خاص بعد از عمل داروهای ضد پیوند به بیمار داده می‌شود. پیوند کبد آخرین راهکار است.
منابع: www.niaaa.nih.gov: Alcohol Facts and Statistics www.niaaa.nih.gov: Alcohol Use Disorder www.ncbi.nlm.nih.gov:Reversibility of Liver Fibrosis www.ncbi.nlm.nih.gov: Alcoholic liver disease www.cdc.gov: Chronic Liver Disease and Cirrhosis www.ncbi.nlm.nih.gov:Liver Disease in Women: The Influence of Gender on Epidemiology, Natural History, and Patient Outcomes www.ncbi.nlm.nih.gov: PATHOGENESIS AND MANAGEMENT OF ALCOHOLIC LIVER DISEASE www.ncbi.nlm.nih.gov: Recent trends in liver transplantation for alcoholic liver disease in the United States www.ncbi.nlm.nih.gov: Integration of Palliative Care in End-Stage Liver Disease and Liver Transplantation www.ncbi.nlm.nih.gov:Current Management of Alcoholic Hepatitis and Future Therapies www.ncbi.nlm.nih.gov: Treatment options for alcoholic and non-alcoholic fatty liver disease: A review
