داروهای گلوکوکورتیکوئیدی (مانند پردنیزون و دگزامتازون که یکی از مشهورترین آن‌هاست) درمان مهمی در التهاب، آلرژی و بدخیمی‌ها محسوب می‌شوند، اما ممکن است موجب افزایش وزن شما و یا فرزند شما شوند.
در این مقاله از مجله ژن سبز، ابتدا به معرفی کل خانواده گلوکوکورتیکوئیدها پرداخته و کمی بعد به طور خاص عوارض دگزامتازون و اثربخشی آن در چاقی را بررسی می‌کنیم.
آنچه در این مقاله می‌خوانید :
آشنایی با خانواده گلوکوکورتیکوئید
این دسته دارویی دارای عوارض زیادی هستند که برحسب نوع دارو (که به چه میزان قدرت دارد) و راه مصرفی آن، این عوارض می‌تواند متفاوت باشد؛ البته بسیاری از مطالعات نشان داده است که بیشتر عوارض این داروها، در اثر مصرف طولانی مدت ایجاد می‌شوند حتی اگر دوز مصرفی آن کم باشد.
از جمله عوارض این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نازک شدن پوست
- افزایش وزن
- سرکوب سیستم ایمنی
از آنجاییکه مصرف این دسته از داروها، عوارض جدی را به دنبال دارند، به هیچ عنوان نباید سرخود استفاده شوند و حتما باید پزشک آنرا برایتان تجویز کند چراکه پزشک حتماً شرایط شما را در نظر گرفته است و مطمئنا مزایای مصرف این دارو برای شما کمتر از عوارض آن است، اما اگر در مدت زمان مصرف عارضه‌ای را مشاهده کردید حتماً به پزشک خود این مطلب را اطلاع دهید.
گلوکوکورتیکوئیدهای موضعی
گلوکوکورتیکوئیدهای موضعی داروی انتخابی برای ضایعات التهابی و خارش دار هستند.
از آنجاییکه مصرف گلوکوکورتیکوئیدهای موضعی بیشتر از نوع تزریقی و خوراکی آن است، بهتر است نکاتی را در ارتباط با آن‌ها بدانیم.
نکاتی که در مصرف گلوکوکورتیکوئیدهای موضعی باید رعایت کنیم:
- مصرف روزانه 2 بار کافی است و مصرف 4 بار در روز اثر را بیشتر نمی‌کند و تنها عوارض و هزینه بیشتری بر جا می‌ماند.
- باید محل به خوبی ماساژ داده شود و در صورتی که بعد از استحمام استفاده شود تأثیر بسیار بیشتری دارد.
- در صورت عدم پاسخ به درمان بعد از 4 هفته باید از نظر تشخیص بیماری مجددا بررسی انجام شود.
- این داروها علاوه بر اثراتی که در محل موضع ایجاد می‌کنند،قابلیت جذب دارند و باعث بروز عوارضی مانند تضعیف سیستم ایمنی و… می‌شوند.
در صورت استفاده از نوع خوراکی این داروها، به دلیل عارضه گوارشی که در اثر مصرفشان به وجود می‌آید، باید همراه غذا خورده شوند و در صورت پر ریسک بودن، می‌توان همراه با داروهایی مانند رانیتیدین، فاموتیدین، سایمیتیدین، پنتوپرازول و امپرازول تجویز شوند.
دگزامتازون چیست؟
دگزامتازون دارویی از خانوادهٔ کورتیکواستروئیدهاست که در موارد آلرژی، بیماری‌های پوستی، اختلالات غدد درون ریز، مشکلات گوارشی، اختلالات خونی، بدخیمی‌ها، مشکلات سیستم عصبی، بیماری‌های چشمی، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های تنفسی و بیماری‌های روماتوئیدی کاربرد دارد.
عوارض جانبی مربوط به دگزامتازون
- تغییر در بینایی
- تورم
- افزایش وزن سریع
- سردرد
- تهوع و…
مطلبی که حائز اهمیت است این است که قرار نیست تمامی عوارض در یک فرد نمود پیدا کنند.
مکانیسم افزایش وزن ناشی از دگزامتازون
دگزامتازون موجب افزایش اشتها و احتباس مایعات میشود.
مطالعاتی نشان داده است که دگزامتازون سبب افزایش قابل توجه سطح سرمی لپتین در افراد چاق میشود چراکه ترشح لپتین به شدت وابسته به توده چربی است و در فردی که چاق است این دارو می‌تواند افزایش زیاد سطح سرمی لپتین را به دنبال داشته باشد و در فردی که دارای توده کمی از چربی است سبب کاهش غیر مستقیم سطح سرمی لپتین میشود.
لپتین هورمونی است که توسط بافت چربی ساخته میشود و در خون رها میشود. این هورمون سبب کاهش اشتها میشود. در افرادی که دارای اضافه‌وزن هستند این هورمون به میزان بیشتری ترشح میشود اما اگر افزایش وزن به میزان زیادی باشد ترشح این هورمون هم سرکوب میشود.
توصیه میشود اگر می‌خواهید در این مورد بیشتر بدانید، این مقاله اختصاصی درمورد لپتین را بخوانید: ” مقاومت به لپتین چیست و چگونه می‌توان آن را کنترل کرد؟ ”
نتیجه گیری
تمام نکات گفته شد تا بگوییم این افزایش وزن به میزان زیادی به شرایط بدنی خود فرد مرتبط است؛ دلیل افزایش وزن می‌تواند تجمع مایعات در بدن شما باشد اما توجه به این نکته ضروری است که در فردی با توده چربی بالا مصرف دگزامتازون با ترشح بیشتر لپتین، می‌تواند مقداری کاهش وزن را سبب شود. پس تغییرات وزنی فرآیندی از اتفاقاتی است که در بدن شما رخ می‌دهد.
درود و وقت بخیر
بعضی ها میگن تو مکمل های ورزشس تقلبی مقدار زیادی دگزا وجود داره که باعث افزایش وزن ورزشگرا میشه واسه همینم به ادم وزن کاذب و یباره میده
شما بعنوان یه پزشک نظرتون چیه آبا امکانش هست و ای
با. سلام. من میخواهم اضافه وزن کنم. من از قرص دگزامتازون میخواهم استفاده کنم. آیا خوبه یا نه. منتظر جواب تون هستم. ممنون
بله کاملا درست هست در مکمل های ورزشی نا معتبر و به قول معروف فیک مقدار قابل توجهی از کورتون و مواد غیر مجاز استفاده میشود که باعث احتباس آب و به وجود آمدن وزن کاذب میگردد که بسیار زیاد تاثیرات مخرب بر روی بدن را دارا میباشد