پرخوری عصبی (بولیمیا) چیست و چگونه درمان می شود؟

آنچه در این مقاله از مجله ژن سبز خواهید خواند:

• پرخوری عصبی چیست؟
• علائم بیماری پرخوری عصبی
• چگونه به فردی با علائم Bulimia کمک کنیم؟
• عواملی که خطر ابتلا به Bulimia را افزایش می‌دهند.
• عوارض جانبی بیماری Bulimia
• پیشگیری
• تشخیص
• درمان
• چالش‌های درمانی در بولیمیا
• چگونه می‌توانید به خودتان برای بهبودی بیماری کمک کنید؟

چقدر با بیماری پرخوری عصبی آشنا هستید؟ آیا می‌دانید پرخوری عصبی عوارض کشنده‌ای می‌تواند داشته باشد؟ چگونه این بیماری در اطرافیان ما تشخیص داده می‌شود؟

شاید شما هم در بین آشنایان خود، فردی را داشته باشید که در وعده های غذایی خاصی، به مقدار زیاد غذا خورده و کنترل غذا خوردن خود را از دست می‌دهد و حتما متوجه شده‌اید پس از خوردن، شدیدا دچار عذاب وجدان می‌شوند چرا که همین افراد به شدت از چاق شدن، می‌ترسند. این ها همه علائم بیماری پرخوری عصبی است.

پرخوری عصبی چیست؟

Bulimia Nervosa یا بیماری پرخوری عصبی، یک اختلال عصبی مربوط به غذا خوردن است که به صورت بالقوه بسیار خطرناک بوده و ممکن است زندگی فرد را به خطر بیاندازد.

افراد مبتلا به پرخوری عصبی ممکن است به صورت مخفیانه در غذا خوردن زیاده‌روی کرده(خوردن مقدار زیادی از مواد غذایی با از دست دادن کنترل بر غذا خوردن) و برای خلاص شدن از کالری اضافی دریافت شده، دست به روش‌های ناسالمی بزنند. به‌عنوان‌مثال، ممکن است به‌طور منظم خود را وادار به استفراغ کرده و یا از ملین‌ها، مکمل‌های کاهش وزن و یا داروهای دیورتیک (ادرارآور) استفاده کنند.

حتی ممکن است از راه‌های دیگر مانند روزه‌داری، رژیم غذایی سخت و یا ورزش بیش‌ازحد برای از بین بردن کالری و جلوگیری از افزایش وزن استفاده کنند.

افرادی که مبتلا به پرخوری عصبی هستند به‌شدت درگیر وزن و شکل بدنی خود هستند و به دلیل اینکه این تصور ذهنی بد فقط در مورد شکل ظاهری این افراد است نه در مورد غذا، این بیماری به‌سختی کنترل می‌شود؛ اما درمان مؤثر می‌تواند به این افراد کمک کند احساس بهتری در مورد خودشان، داشته باشند و الگوهای غذا خوردن سالم‌تری داشته و درعین‌حال از عوارض جدی این بیماری دور باشند.

علائم بیماری پرخوری عصبی

علائم و نشانه‌های بیماری پرخوری عصبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• با شکل و وزن بدن خود بی‌اندازه مشکل دارند.
• با ترس چاق شدن زندگی می‌کنند.
• مکرراً در بعضی وعده‌ها بیش‌ازحد غذا می‌خورند.
• کنترل غذا خوردن خود را از دست می‌دهند، مثل‌اینکه نمی‌توانند غذا خوردن را متوقف کنند و یا نمی‌توانند چیزی را که می‌خورند کنترل کنند.
• برای جلوگیری از به دست آوردن وزن بعد از پرخوری‌ها، خود را مجبور به استفراغ و یا ورزش بیش‌ازحد می‌کنند.
• ملین‌ها، دیورتیک‌ها یا تهوع آورها را مکرراً پس از غذا استفاده می‌کنند.
• روزه گرفتن، محدود کردن کالری یا اجتناب از غذاهای خاص بین پرخوری‌ها
• استفاده بیش‌ازحد از مکمل‌های غذایی یا محصولات گیاهی برای کاهش وزن

شدت بیماری با تعداد دفعاتی که در هفته پرخوری دارند مشخص می‌شود که معمولاً اگر این پرخوری حداقل یک بار در هفته و به مدت سه ماه تکرار شود، بیمار پرخور عصبی شناخته می‌شود.

چگونه به فردی با علائم Bulimia کمک کنیم؟

اگر فکر می‌کنید یکی از اطرافیانتان ممکن است علائم Bulimia داشته باشد، در مورد نگرانی‌های خود با او یک گفتگوی دوستانه داشته باشید. شما نمی‌توانید کسی را مجبور به مراجعه به پزشک یا متخصص کنید، اما می‌توانید او را  تشویق به درمان کرده و حمایت کنید. همچنین می‌توانید با یک پزشک متخصص و یا یک روانشناس قرار ملاقات گذاشته و از راهنمایی های آنها استفاده کنید.

ازآنجا که اکثر افراد مبتلا به Bulimia معمولاً وزن طبیعی دارند، ممکن است دیگران متوجه وجود بیماری در این افراد نشوند اما علائم مشخصی که ممکن است به اطرافیان این افراد در مورد این بیماری هشدار دهد عبارتند از:

• به‌طور مداوم از چاقی خود شکایت دارند یا نگران آن هستند.
• یک تصویر بیش‌ازحد منفی در مورد بدن خود دارند.
• به‌طور مرتب مقادیر غیرمعمولی از بعضی از غذاها را مصرف می‌کنند.
• پس از خوردن غذا، اقدام به گرفتن رژیم غذایی سخت‌ و یا روزه داری می کنند.
• تمایلی به غذا خوردن در مقابل دیگران ندارند.
• دقیقا بعد از غذا خوردن، اقدام به رفتن به حمام می کنند و طولانی مدت در حمام می مانند.
• بیش از حد ورزش می کنند.
• داشتن زخم یا خراش بر روی دست و یا داشتن دندان‌ها و لثه‌های آسیب‌دیده
• تغییر وزن
• تورم در دست و پا
• تورم صورت و گونه

علت دقیق بیماری پرخوری عصبی ناشناخته است. بسیاری از عوامل، شامل ژنتیک، سلامت روانی، انتظارات اجتماعی و سایر مسائل می‌توانند نقش مهمی در اختلالات خوردن داشته باشند.

عواملی که خطر ابتلا به Bulimia را افزایش می‌دهند.

احتمال بروز پرخوری عصبی در دختران و زنان نسبت به پسران و مردان بیشتراست. همچنین پرخوری عصبی معمولا در پایان نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود.

عواملی که خطر ابتلا به Bulimia را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• ژنتیک

  افرادی که بستگان درجه اول آن‌ها (خواهر و برادر، والدین یا کودکان) اختلال خوردن دارند. به‌احتمال‌زیاد اختلال خوردن در این افراد مشاهده می شود که نشان دهنده ارتباط ژنتیکی است. همچنین داشتن اضافه‌وزن در کودکی یا نوجوانی ممکن است خطر ابتلا به این بیماری‌ را افزایش دهد.

• مسائل روان‌شناختی و عاطفی

  مشکلات روانی و عاطفی، مانند افسردگی یا اختلالات اضطرابی به‌ شدت با اختلالات خوردن ارتباط دارند. افراد مبتلا به Bulimia ممکن است در مورد خود احساسات منفی داشته باشند. در برخی موارد، حوادث آسیب‌زا و استرس‌های محیطی ممکن است عوامل مؤثر در ایجاد این اختلال باشند.

• رژیم غذایی

  افرادی که رژیم غذایی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات خوردن هستند. بسیاری از افراد مبتلا به Bulimia به‌شدت میزان کالری را در بین دوره‌های رژیم غذایی خود محدود می‌کنند که ممکن است باعث تمایل دوباره به خوردن غذا و سپس دفع آن از راه های نامناسب شود.

سایر عوامل برای غذا خوردن زیاد عبارتند از: استرس، بدبینی نسبت به خود و خستگی.

عوارض جانبی بیماری بولیمیا

Bulimia ممکن است عوارض جدی و حتی خطرناکی را به همراه داشته باشد. عوارض احتمالی این بیماری عبارتند از:

• کاهش اعتمادبه‌نفس و مشکلات در روابط و عملکرد اجتماعی
• از دست دادن آب بدن (دهیدراتاسیون) که می‌تواند به مشکلات عمده پزشکی، مانند نارسایی کلیه منجر شود.
• مشکلات قلبی مانند ضربان قلب نامنظم یا نارسایی قلبی
• پوسیدگی شدید دندان و بیماری‌های مربوط به لثه
• دوره‌های نامنظم و یا قطع قاعدگی در زنان
• مشکلات گوارشی
• اضطراب، افسردگی، اختلالات شخصیت یا اختلال دوقطبی
• اعتیاد به الکل یا مواد مخدر
• خودسوزی، افکار خودزنی یا خودکشی

پیشگیری

اگرچه راه مطمئنی برای پیشگیری از پرخوری عصبی وجود ندارد؛ اما شما می‌توانید فرد مبتلا به بیماری را نسبت به رفتار سالم‌تر یا درمان حرفه‌ای هدایت کنید تا وضعیت فرد بدتر نشود.

در اینجا چند مثال وجود دارد:

• یک تصویر بدنی سالم در کودکان ایجاد کنید و به آن‌ها یاد بدهید نگران سایز و شکل ظاهری خود نباشند. به کودکان کمک کنید اعتمادبه‌نفس را از راه‌هایی به‌غیراز شکل ظاهری خود به دست آورند.
• وعده‌های غذایی منظم و لذت‌بخش در کنار خانواده داشته باشید.
• از صحبت در مورد وزن در خانه اجتناب کنید و به‌جای آن بر روی داشتن یک زندگی سالم تمرکز کنید.
• رژیم غذایی خود را متوقف کنید. به‌خصوص زمانی که شامل رفتارهای کنترل وزن ناخوشایند مانند روزه‌داری، استفاده از مکمل‌های کاهش وزن یا ملین‌های و یا استفراغ عمدی است.
• اگر متوجه شدید دریکی از افراد خانواده یا یکی از دوستانتان که به نظر می‌رسد مشکل در غذا خوردن دارد و ممکن است منجر به بروز اختلالات غذا خوردن شود، بهتر است با او در این مورد صحبت کنید.

تشخیص

اگر پزشک به داشتن بیماری پرخوری عصبی در فردی مشکوک شود، اقدامات زیر را انجام می دهد:

• در مورد عادات غذا خوردن، روش‌های کاهش وزن و علائم جسمی با فرد بیمار صحبت می‌ کند.
• معاینه فیزیکی انجام می‌ دهد.
• درخواست انجام آزمایش خون و ادرار داده می‌شود.
• درخواست انجام آزمایش‌هایی که می‌تواند مشکلات قلبی (الکتروکاردیوگرام) را شناسایی کند، داده می‌شود.
• انجام یک ارزیابی روان‌شناختی، شامل بحث درباره نگرش نسبت به بدن و وزن در فرد انجام می دهد.

در پایان با توجه به نتایج این ارزیابی‌ها بیماری پرخوری عصبی در فرد شناسایی می‌شود.

درمان

هنگامی‌که فرد به پرخوری عصبی دچار است، ممکن است نیاز به چند نوع درمان داشته باشید، گرچه ترکیب روان‌درمانی با داروهای ضدافسردگی ممکن است برای غلبه بر این اختلال مؤثرترین راه باشد.

درمان این بیماری به‌طورکلی شامل یک رویکرد تیمی است که شامل فرد بیمار، خانواده بیمار، پزشک، یک متخصص روانشناس و متخصص تغذیه‌ای است که در درمان اختلالات خوردن تجربه کافی داشته باشد.

روان‌درمانی

• روان‌درمانی، همچنین به‌عنوان مشاوره روانشناسی نیز شناخته‌شده است که شامل صحبت در مورد پرخوری عصبی فرد و مسائل مرتبط با بهداشت روان در فرد است. شواهد نشان می‌دهد که این نوع روان‌درمانی به بهبود علائم بولیمیا کمک می‌کند.
• رفتار درمانی شناختی: این درمان به فرد کمک می‌کند الگوهای غذایی خود را عادی سازد و باورها و رفتارهای ناسالم و منفی خود را شناسایی کرده و آن‌ها را با باورها و رفتارهای سالم جایگزین کند.
• درمان مبتنی بر خانواده: خانواده به‌منظور کمک به نوجوانان و در مداخله و پیشگیری از رفتارهای ناسالم در غذا خوردن نوجوان خود مؤثرند. در مداخله برای جلوگیری از رفتارهای ناسالم نوجوانان می‌توان به آن‌ها کمک کرد تا کنترل مجدد غذا خوردن خود را به دست آورند و به کمک خانواده رفتارهای ناسالم را کنترل کنند تا از رشد نوجوان جلوگیری نکند و مشکلات و بیماری های جدی در فرد ایجاد نشود.
• روان‌درمانی فردی: این روش درمانی به مشکلات در روابط نزدیک شما می‌پردازد، کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود داده و به حل مشکلات خود بپردازید.

از متخصص روانشناس بپرسید که از چه روش درمانی استفاده می‌کند و چه شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این روش به درمان فرد کمک می‌کند.

داروها

داروهای ضدافسردگی ممکن است در هنگام استفاده با روان‌درمانی علائم پرخوری عصبی را کاهش دهند. تنها داروهای ضدافسردگی که به‌طور خاص توسط اداره غذا و داروی امریکا (FDA) برای درمان پرخوری عصبی تأییدشده، فلوکستین (Prozac)، نوعی مهارکننده باز جذب سروتونین انتخابی (SSRI) است که حتی اگر فرد افسرده نباشد، می‌تواند به فرد در درمان بیماری کمک کند.

آموزش تغذیه

متخصصین تغذیه می‌توانند یک برنامه غذایی برای کمک به فرد در رسیدن به عادات غذایی سالم و جلوگیری از گرسنگی و هوس طراحی کنند. خوردن غذا به‌طور منظم و محدود نکردن مصرف غذا، برای مقابله با بیماری پرخوری عصبی بسیار مهم است.

بستری شدن

پرخوری عصبی معمولاً در خارج از بیمارستان درمان می‌شود. اما اگر علائم شدید باشد و عواقب جدی در سلامتی فرد داشته باشد، ممکن است جهت درمان به بستری شدن در بیمارستان نیاز باشد. برخی از برنامه‌های درمانی اختلال در غذا خوردن ممکن است به درمان روزانه به‌جای بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشند.

چالش‌های درمانی در بولیمیا

اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به پرخوری عصبی بهبود می‌یابند اما در بعضی از این افراد نشانه‌های بیماری به‌طور کامل از بین نمی‌رود. دوره‌های پرخوری عصبی و دفع عمدی مواد غذایی ممکن است طی سال‌ها با توجه به شرایط زندگی فرد به‌ویژه در طول استرس‌ها مجددا عود کند.

اگر فرد بازگشت مجدد بیماری را حس کرد، باید با پزشک، متخصص تغذیه یا متخصص روانشناس خود در میان بگذارد تا به فرد، پیش از اینکه بیماری از کنترل خارج شود، کمک کنند. یادگیری راه‌های مثبت برای مقابله، ایجاد روابط سالم و مدیریت استرس می‌تواند به جلوگیری از عود بیماری کمک کند.

اگر در گذشته اختلال خوردن داشته‌اید و نشانه‌های بیماری را مجدداً در خود حس می‌کنید، سریعاً با پزشک یا روانشناس یا متخصص تغذیه خود در میان بگذارید.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

علاوه بر درمان حرفه‌ای، این نکات را نیز می‌توانید برای مراقبت از خودتان دنبال کنید:

• به برنامه درمانی خود توجه کنید.

  جلسات درمان را فراموش نکنید و سعی نکنید از برنامه‌های غذایی صرف‌نظر نکنید، حتی اگر با آن‌ها احساس راحتی نمی‌کنید.

• درباره Bulimia یا بیماری پرخوری عصبی اطلاعات کامل به دست آورید.

  آموزش در مورد وضعیت خود، می‌تواند فرد را تشویق کند و انگیزه کافی برای ادامه درمان بیماری دهد.

• تغذیه مناسب داشته باشید.

  اگر تغذیه خوبی نداشته باشید و یا مکرراً مواد غذایی را عمداً از بدن خود دفع کنید، احتمالاً بدن شما تمام مواد مغذی موردنیاز خود را دریافت نمی‌کند. در مورد مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی خود با پزشک یا متخصص تغذیه خود صحبت کنید. بااین‌حال، به‌طورمعمول دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی از مواد غذایی بیشتر توصیه می‌شود.

• با دیگران در ارتباط باشید.

  خود را از اعضای خانواده و دوستانتان که می‌خواهند شما بهبود یابید، جدا نکنید. به یاد داشته باشید که آن‌ها نگران سلامتی شما هستند و روابط خوب برای سلامتی و درمان شما مفید است.

• با خود مهربان باشید.

  بررسی کردن روزانه خود در آینه و وزن کردن‌های مکرر خود را ترک کنید. ممکن است این کارها شما را به عادات غذایی نامناسب سوق دهند.

• با احتیاط ورزش کنید.

  با مربی ورزشی یا با پزشک خود، در مورد نوع فعالیت بدنی که برای شما مناسب است صحبت کنید. به‌خصوص اگر بیش‌ازحد ورزش می‌کنید تا کالری‌های پس از پرخوری عصبی را بسوزانید .

استفاده از مکمل‌ها

مکمل‌های غذایی و محصولات گیاهی تولید شده برای سرکوب اشتها و یا کمک به کاهش وزن، ممکن است در افراد مبتلا به اختلالات خوردن، بیش‌ازحد مورد استفاده قرار گیرد. مکمل‌های کاهش وزن یا گیاهان دارویی می‌توانند عوارض جانبی جدی داشته و به‌طور خطرناک با سایر داروها تداخل داشته باشند.

کاهش وزن و سایر مکمل‌های غذایی نیازی به تأیید اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) برای ورود به بازار را ندارند و طبیعی است همهٔ این مکمل‌ها بی‌خطر نیستند. اگر تصمیم به استفاده از مکمل‌های غذایی یا گیاهان دارویی دارید، با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی آن‌ها مشورت کنید.

چگونه می‌توانید به خودتان برای بهبودی بیماری کمک کنید؟

• به خودتان یادآوری کنید که داشتن وزن و سلامتی به یک اندازه برای بدن شما نیاز است.
• در برابر هوس‌های رژیم غذایی از نادیده گرفتن وعده‌های غذایی اجتناب کنید، این رفتارها می‌توانند پرخوری را آغاز کنند.
• از وب‌سایت‌هایی که از اختلالات خوردن دفاع می‌کنند یا آن‌ها را عمل درستی می‌دانند، بازدید نکنید.
• موقعیت‌ها یا افکار یا رفتارهایی که در شما ممکن است به پرخوری منجر شود را شناسایی کنید و یک برنامه برای مقابله با آن‌ها داشته باشید.
• برنامه‌ای برای مقابله با ناراحتی‌های عاطفی ناشی از مشکلات داشته باشید.
• به دنبال الگوهای مثبتی باشید که می‌تواند به افزایش اعتمادبه‌نفس شما کمک کند.
• فعالیت‌های لذت‌بخش و سرگرمی هایی را پیدا کنید که می‌تواند شما را از فکر پرخوری عصبی دور کند.
• اعتمادبه‌نفس خود را افزایش دهید و دائم خود را تشویق کنید.

مشاوره والدین

اگر فرزند شما دچار پرخوری عصبی است، ممکن است خود را برای اختلالات خوردن فرزند خود سرزنش کنید. اما این بیماری می‌تواند دارای علل زیادی باشد و شیوه زندگی خانواده یا تربیت فرزندان تنها علت آن نمی‌تواند باشد. بهتر است در مورد نحوه کمک به فرزندتان در حال حاضر تمرکز کنید.

در اینجا چند پیشنهاد وجود دارد:

• از فرزند خود بپرسید چه‌کاری می‌توانید برای کمک به او انجام دهید. به‌عنوان‌مثال، بپرسید که آیا مایل است که فعالیت‌های خانوادگی برای بعد از غذا خوردن و کاهش وسوسه برای دفع مواد غذایی برنامه‌ریزی کنید؟
• گوش دهید. اجازه دهید فرزند شما احساساتش را بیان کند.
• ساعت وعده‌های غذایی خانواده را تنظیم کنید. خوردن غذا در زمان‌های منظم به کاهش پرخوری‌های عصبی کمک می‌کند.
• اجازه دهید فرزند شما علت هرگونه نگرانی شما را بداند. اما این کار را بدون سرزنش کردن انجام دهید.

به یاد داشته باشید که اختلالات غذا خوردن بر تمام خانواده تأثیر می‌گذارد و شما نیز باید مراقب خود باشید. اگر احساس می‌کنید که به‌خوبی نمی‌توانید به فرزند خودتان در درمان بیماری کمک کنید، حتماً به متخصص تغذیه یا روانشناس مراجعه کنید.

منبع (با دخل و تصرف): mayoclinic.org: BulimiaNervosa