آیا تا به حال بازگشت اسید معده را تجربه کرده اید؟ آیا از سوزش و درد رفلاکس معده در هنگام خواب اذیت شده اید؟ آیا می‌دانید با رعایت چند نکته مهم می توان این علائم را تا حدود زیادی کاهش داد؟ در این مطلب از ژن سبز به بررسی علل، علائم و درمان رفلاکس معده (بازگشت اسید معده) می‌پردازیم.
نکاتی که در این مقاله از مجله ژن سبز به آنها پرداخته شده است:
- رفلاکس معده چیست؟
- علائم و نشانه‌های رفلاکس معده
- مواد غذایی که به کاهش اسید معده کمک می کنند
- غذاهای محرک شایع برای افراد مبتلابه رفلاکس
- تغییر سبک زندگی
- آنچه تحقیقات می‌گویند
آنچه در این مقاله می‌خوانید :
رفلاکس معده چیست؟
رفلاکس معده یا GERD یکی از اختلالات شایع گوارشی است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که اسفنکتر تحتانی مری به‌طور کامل بسته نمی‌شود و درنتیجه محتویات معده وارد مری می‌گردد و باعث آسیب مخاط مری، ایجاد زخم و سوزش سر دل می‌گردد. یکی از دلایل این امر این است که اسفنکتر پائینی مری (LES) آسیب‌دیده است. به‌طورمعمول، LES بسته، از انتقال مواد غذایی در معده به مری جلوگیری می‌کند.
غذاهایی که خورده می‌شود میزان اسید معده را افزایش می‌دهد. خوردن مواد غذایی مناسب نکته کلیدی و اساسی است برای کنترل رفلاکس اسید یا بیماری رفلاکس معده (GERD) که فرم شدید و مزمن رفلاکس اسید است.
علائم و نشانه‌های رفلاکس معده
1- سوزش سر دل
سوزش سر دل، علامت شایع رفلاکس معده و GERD است. بعد از خوردن یک وعده غذایی یا غذاهای خاص، احساس سوزش در معده یا قفسه سینه ایجاد می‌شود. GERD همچنین می‌تواند باعث استفراغ یا بازگشت اسید به مری شود.
2- سرفه خشک
3- گلودرد
4- نفخ
5- آروغ زدن یا سکسکه
6- مشکل در بلعیدن
7- احساس توده در ناحیه گلو
بسیاری از افراد مبتلا به GERD دریافتند که غذاهای خاص باعث ایجاد علائم رفلاکس در آنها می‌شود. هیچ رژیم مشخصی نمی‌تواند تمام علائم GERD را برطرف کند و عوامل مختلف برای هر کسی متفاوت است.
برای شناسایی عوامل ایجاد کننده رفلاکس معده، داشتن یک دفتر تاریخچه غذایی و پیگیری موارد زیر لازم است:
- چه غذاهایی می‌خورید
- چه زمانی از روز غذا می‌خورید
- چه علائمی در شما ایجاد می‌شود
مواد غذایی مصرفی خود را حداقل به مدت یک هفته یادداشت کنید. شما می‌توانید از این روش برای شناسایی غذاهای خاص و نوشیدنی‌هایی که بر رفلاکس شما تأثیر می‌گذارند استفاده کنید.
بسیاری از افراد مبتلا به GERD دریافتند که غذاهای خاص باعث ایجاد علائم رفلاکس در آنها می‌شود. هیچ رژیم مشخصی نمی‌تواند تمام علائم GERD را برطرف کند و عوامل مختلف برای هر کسی متفاوت است.
مواد غذایی که به کاهش اسید معده کمک می کنند
علائم رفلکس ممکن است به دلیل تماس اسید معده با مری بوده و منجر به سوزش و درد در ناحیه سر دل شود. اگر اسید معده شما بیش از اندازه تولید می‌شود، می‌توانید با مصرف این غذاهای خاص در رژیم غذایی خود علائم رفلاکس اسید معده را کنترل کنید.
سبزیجات
سبزیجات به‌طور طبیعی کم‌چرب و کم قند هستند و به کاهش اسید معده کمک می‌کنند. در این گروه لوبیا سبز، کلم بروکلی، مارچوبه، گل‌کلم، سبزیجات برگ سبز، سیب‌زمینی و خیار انتخاب‌های بسیار خوبی برای این افراد هستند.
زنجبیل
زنجبیل دارای خواص ضدالتهابی طبیعی است و درمان طبیعی برای سوزش سر دل و سایر مشکلات گوارشی است. شما می‌توانید ریشه زنجبیل رنده شده یا ریزریز شده را به مواد اولیه کیک‌های خانگی اضافه کنید یا چای زنجبیل را به منظور کاهش علائم مصرف کنید.
اوتمیل
اوتمیل صبحانه مورد علاقه بسیاری از افراد است که دارای غلات کامل و یک منبع عالی از فیبر است. جو دوسر می‌تواند اسید را در معده جذب کند و علائم رفلاکس را کاهش دهد. سایر مواد غذایی فیبردار شامل نان سبوس‌دار و برنج سبوس‌دار نیز می‌توانند گزینه های خوبی باشند.
میوه‌ها به غیر از مرکبات
به‌احتمال زیاد به‌غیر از مرکبات اکثر میوه‌ها از جمله طالبی، موز، سیب و گلابی باعث کاهش علائم رفلاکس معده نسبت به سایر میوه‌های اسیدی می‌شوند.
گوشت قرمز لخم
گوشت بدون چربی، مانند مرغ، بوقلمون، ماهی و غذاهای دریایی کم‌چرب هستند و به کاهش علائم رفلکس اسید معده کمک می‌کنند. سعی کنید آنها را کبابی، پخته‌شده و یا آب پز مصرف کنید.
سفیده تخم‌مرغ
سفیده تخم‌مرغ یک انتخاب خوب برای افراد درگیر با رفلاکس معده است. زرده تخم‌مرغ تا حدودی چربی زیادی داشته و ممکن است علائم رفلاکس معده را ایجاد کند.
چربی‌های سالم
مصرف چربی‌های اشباع‌شده و چربی‌های ترانس را کاهش دهید و آنها را با چربی‌های اشباع‌نشده و سالم جایگزین کنید.
منابع چربی‌های سالم و اشباع نشده عبارت‌اند از: آووکادو، گردو، دانه کتان، روغن‌زیتون، روغن کنجد و روغن آفتابگردان.
غذاهای محرک شایع برای افراد مبتلا به رفلاکس
اگرچه پزشکان در مورد مواد غذایی که علائم رفلاکس را ایجاد می‌کنند هنوز به توافق کامل نرسیده‌اند اما بررسی روی برخی از مواد غذایی نشان داده‌شده است که برای بسیاری از افراد مشکلاتی را ایجاد می‌کند. برای کنترل علائم شما می‌توانید با حذف مواد غذایی زیر از رژیم غذایی خود شروع کنید.
1. غذاهای چرب
استفاده از غذاهای سرخ‌شده و چرب باعث می‌شود که LES (اسفنکتر پائینی مری) شل شده و اسید معده بیشتری به مری بازگردد. این غذاها باعث تأخیر در تخلیه معده نیز می‌شوند.
خوردن غذاهای چرب باعث می‌شود که فرد بیشتر با علائم رفلاکس درگیر شود، بنابراین کاهش چربی در کل روز می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند.
مواد غذایی زیر دارای محتوای چربی بالایی هستند. محدود کردن یا اجتناب از مصرف این مواد غذایی نیز به کاهش علائم کمک می‌کند:
- حلقه‌های پیاز و سیب‌زمینی سرخ‌کرده
- محصولات لبنی پرچرب، مانند کره، شیر پرچرب، پنیر معمولی و خامه‌ترش
- گوشت گاو یا گوشت گوسفند چرب یا سرخ‌شده
- گوشت گوساله چرب، ژامبون چرب
- دسر یا تنقلاتی مانند بستنی و چیپس
- سس سفید و آب‌گوشت
- غذاهای چرب
2. گوجه‌فرنگی و مرکبات
میوه‌ها و سبزیجات در رژیم غذایی سالم مهم هستند؛ اما میوه‌های خاص به‌ویژه میوه‌های اسیدی می‌توانند علائم GERD را ایجاد کرده یا بدتر کنند. اگر رفلاکس اسید مکرر دارید، باید مصرف خود را از غذاهای زیر کاهش دهید یا از مصرف آنها اجتناب کنید:
- پرتقال
- گریپ‌فروت
- لیمو‌ترش
- آناناس
- گوجه‌فرنگی
- سس گوجه‌فرنگی یا غذاهایی که از آن استفاده می‌کنند، مانند پیتزا و خوراک لوبیا
- سالسا
3. شکلات
شکلات حاوی ماده‌ای به نام متیل گزانتین است. مطالعات نشان داده اند که مصرف شکلات ماهیچه صاف در LES را شل کرده و رفلاکس را افزایش می‌دهد.
4. سیر، پیاز و غذاهای تند
غذاهای پر ادویه و تند مانند پیاز و سیر، علائم سوزش معده را در بسیاری از افراد ایجاد می‌کنند.
البته این غذاها در همه افراد رفلاکس ایجاد نمی‌کند؛ اما مصرف برخی از این مواد غذایی، همراه با غذاهای ادویه‌دار، ممکن است شما را بیش از مصرف دیگر مواد غذایی دچار مشکل کند.
5. کافئین
افراد مبتلا به رفلاکس اسید متوجه می شوند که علائم این بیماری را بعد از قهوه صبحانه خود بیشتر می‌بینند. این به این دلیل است که کافئین یک عامل شناخته شده رفلاکس اسید است.
6. نعنا
نعنا و محصولات با طعم نعناع، مانند آدامس نعنایی و خوشبوکننده دهان، همچنین می‌توانند علائم رفلاکس اسید را ایجاد کنند.
7. گزینه‌های دیگر
درحالی‌که لیست بالا شامل عوامل کلیدی است، شما ممکن است عدم تحمل‌های منحصر به‌فردی به دیگر مواد غذایی داشته باشید. ممکن است مصرف مواد غذایی دیگر از جمله لبنیات، محصولات مبتنی بر آرد مانند نان و کراکر و… نیز در شما باعث بروز علائم رفلاکس شود. اگر پس از مصرف مواد غذایی خاصی، در شماعلائم رفلاکس به وجود آمد، برای مدت 3 تا 4 هفته آن غذا را از برنامه غذایی خود حذف کنید تا ببینید آیا علائم بهبود می‌یابند یا خیر.
تغییر سبک زندگی
علاوه بر کنترل علائم رفلاکس با رژیم غذایی و تغذیه، می‌توانید علائم این بیماری را با تغییر شیوه زندگی نیز کنترل کنید.
این نکات را برای کاهش اسید معده و علائم رفلاکس خود امتحان کنید:
- داروهای آنتی‌اسید و داروهای دیگری که باعث کاهش تولید اسید می‌شوند را مصرف کنید.
- آدامس‌های غیر نعنایی استفاده کنید.
- از مصرف الکل اجتناب کنید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید.
- پرخوری نکنید.
- غذاها را کامل بجوید و به آهستگی میل کنید.
- غذاهای خود را در حجم کم و تعداد دفعات بیشتر مصرف نمایید.
- در حین غذا خوردن فقط به مقداری که احساس نیاز می‌کنید آب و سایر مایعات مصرف کنید و از نوشیدن مایعات زیاد در حین غذا خوردن پرهیز کنید. مایعات موردنیاز خود را می‌توانید در فاصله دو وعده غذایی مصرف کنید.
- پس از صرف غذا حداقل 2-3 ساعت از دراز کشیدن پرهیز نماید.
- در هنگام خوابیدن سر باید نسبت به بدن در موقعیت بالاتری قرار گیرد. از خم و راست شدن زیاد به‌ویژه بعد از مصرف غذا پرهیز نمایید.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ به‌ویژه بعد از مصرف غذا که می‌تواند سبب تشدید رفلاکس شود پرهیز نمایید.
آنچه تحقیقات می‌گویند
هیچ رژیم غذایی برای جلوگیری از GERD ثابت نشده است. بااین‌حال، برخی از غذاها ممکن است بعضی از علائم این بیماری را کاهش دهند.
تحقیقات نشان می‌دهد که افزایش مصرف فیبر، به‌ویژه میوه‌ها و سبزیجات، ممکن است از رفلاکس معده پیشگیری کند؛ اما این نظریه هنوز به اثبات نرسیده است.
شما می‌توانید میزان فیبر موجود در مواد غذایی مختلف را ببینید تا بهتر بتوانید از آنها در برنامه غذایی خود استفاده کنید.
افزایش فیبر رژیم غذایی به‌طورکلی یک پیشنهاد بسیار خوب است که علاوه بر کمک به کاهش علائم رفلاکس، خطر ابتلا به موارد زیر را نیز کاهش می‌دهد:
- کلسترول بالا
- قند خون کنترل نشده
- هموروئید و سایر مشکلات روده
در مورد غذاهای خاصی که باید در رژیم غذایی شما قرار بگیرند، با پزشک خود مشورت کنید چرا که غذاهایی که به بهبود رفلاکس معده به شما کمک می‌کنند، ممکن است برای فرد دیگری مشکل‌ساز باشند.
رعایت این نکات و همکاری با پزشک و متخصص خود می‌تواند به شما در ایجاد رژیم غذایی برای کنترل یا کاهش علائم کمک کند.
تحقیقات نشان می‌دهد که افزایش مصرف فیبر، به‌ویژه میوه‌ها و سبزیجات، ممکن است از رفلاکس معده پیشگیری کند؛ اما این نظریه هنوز به اثبات نرسیده است.
منبع (با دخل و تصرف): healtline.com: 7 Foods to Help Your Acid Reflux
سلام دکتر
من مدت طولانیه که معدم باد دار شده و همینطور وقتی در جمع هستم بعد خوردن غذا دچار آرغ های ریز میشم و بیصدا که بشدت باعث آزاد خودم هست . تازگی حس میکنم چیزی تو گلوم هست که تیزه و گوش سمت راستم حس سنگینی میکنم
دکتر رفتم گفت اگه معده درد نداری باید بری پیش متخصص گوش و حلق و بینی
میشه راهنماییم کنین ؟؟؟؟!!